• Reklama
    A1 - eko color 08.11-31.12.2023 Julian

Szukaj

    Reklama
    B1 - IGP 2024 Julian

    Drewno

    Wydanie nr: 4(114)/2018

    Artykuły branżowe

    Drewno

    ponad rok temu  14.08.2018, ~ Administrator,   Czas czytania 5

    Strona 1 z 2

    Renowacja zabytkowych drewnianych ołtarzy występujących w obiektach sakralnych

    W materiale przedstawiono renowację ołtarzy znajdujących się w kościele pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Koszęcinie. Efekt końcowy jest niesamowity i nie jest to tylko moje zdanie, lecz również wielu parafian. 

    Po przywiezieniu ołtarzy z renowacji budziły one podziw, zachwyt oraz wielki szacunek dla konserwatorów (można by powiedzieć: mistrzów w swoim fachu) za wykonaną pracę, ale także ogromną radość z posiadania takich dzieł, które swoim blaskiem upiększają wnętrze świątyni. 
    Bywając w kościołach, można zauważyć pewną zależność. W nowszych obiektach w miejscu ołtarza najczęściej znajduje się skromny obraz bądź krzyż (taka forma wielokrotnie wynika z braku funduszy, bowiem budowa i wykończenie kościoła pochłania ogromne środki). W innych, najczęściej starszych świątyniach, znajdują się ołtarze kamienne lub drewniane, bogato zdobione, z elementami roślinnymi i malowidłami, które niestety, po latach wymagają renowacji. Często jest to duży wydatek dla parafii, który wielokrotnie przesuwa się w czasie jak najdalej, ponieważ zawsze pojawiają się „ważniejsze” inwestycje. 

    Podstawowymi pojęciami, z którymi mamy do czynienia podczas przeglądania dokumentacji dotyczących renowacji zabytków (zawartymi np. w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami), są:

    • zabytek – „nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową”,
    • prace konserwatorskie – „działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań”,
    • prace restauratorskie – „działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części oraz dokumentowanie tych działań”.

    Wszelkie prace związane z chęcią renowacji elementów/przedmiotów wpisanych do rejestru zabytków są uzależnione od uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na przeprowadzenie stosownych działań. Pozwolenie otrzymuje się na podstawie złożonego wniosku. Określa ono, jaki powinien być zakres prac konserwatorskich i wskazuje dokumentację (program prac konserwatorskich), która jest spisem wymaganych operacji.
    W tym momencie warto pokazać różnicę; po renowacji ołtarza i przed renowacją, czyli porównanie ołtarza św. Józefa (można się pokusić o stwierdzenie, że wygląda jak nowy) z ołtarzem św. Maryi, który czeka na swoją kolej do „regeneracji”.
    Ołtarz główny powstał w 1908 r. i wykonany jest z drewna snycerowanego. Posiada konstrukcję malowaną, zdobioną srebrną i złotą folią kładzioną na pulmentach (glince służącej do przygotowania podłoża). We wnętrzu znajduje się obraz, a po bokach rzeźby. Wymiary ołtarza: wys. 6,80 m (bez glorii), szer. 3,20 m.
    Ołtarz boczny św. Józefa powstał w 1916 r. Nastawa wykonana jest z drewna polichromowanego (wybarwiona bejcami i lakierowana) z elementami złoceń. W ołtarzu znajdują się obrazy olejne na płótnie (w środku św. Józef, z prawej św. Roch, a z lewej św. Izydor). Wiele wskazuje na to, że w połowie XX wieku nieoczyszczoną powierzchnię ołtarza pokryto bezbarwnym lakierem.
    Warto wspomnieć, że w przypadku ołtarza św. Józefa jego stabilność została naruszona poprzez działanie czasu i związanych z tym różnych czynników do tego stopnia, że oparł się o ścianę znajdująca się za nim. Istniało prawdopodobieństwo jego zawalenia, co przyspieszyło decyzję o konieczności poddania go renowacji.
    Stan zachowania ołtarzy określono jako zły. Wiele elementów, z których składają się ich konstrukcje, było zaatakowanych przez owady z rodziny Anobium. Najprawdopodobniej w drewnie żerował Anobium Punctatum, czyli kołatek domowy. 
    Oględziny ołtarzy wykazały zarówno wiele starych, jak i świeżych otworków, z których wysypywała się mączka drzewna, co wskazuje na czynne żerowiska owadów. Walka z tym szkodnikiem jest trudna, lecz zastosowanie sprawdzonych metod i środków daje dobre rezultaty.
    W przypadku ołtarza głównego zalecono trucie owadów poprzez wstrzykiwanie i powlekanie powierzchniowe preparatem opartym na permetrynie, który bardzo silnie oddziałuje na układ pokarmowy szkodnika.
    Z kolei w przypadku ołtarza św. Józefa, jeśli warunki na to pozwolą, zalecono metodę gazowania tlenkiem etylenu w komorze.

    GALERIA ZDJĘĆ

    Rys. 1. Ołtarz główny: wysokość bez glorii 6,80 m, szerokość 3,20 m.
    Rys. 2. Ołtarze z naw bocznych: po lewej: ołtarz św. Józefa – bezpośrednio po renowacji; po prawej: ołtarz św. Maryi.
    Rys. 3. Kołatek domowy – podejrzany o zniszczenie obiektów zabytkowych [1].
    Rys. 4. Skrzydło prawe podczas konserwacji i restauracji. Po usunięciu zanieczyszczeń i nawarstwień uwidoczniła się piękna dekoracja malarska. Na ramy otaczające wnęki założono wyrównującą warstwę zaprawy, co przygotowało je do położenia złota płatkowego.
    Rys. 5. Mensa w trakcie prac. Usuwanie silnie pożółkłego werniksu z jednego z ornamentów, który zmienia kolorystykę warstwy malarskiej.
    Rys. 6. Fragment predelli z prawej strony i ukazanie wielu otworów wykonanych przez owady.
    Rys. 7. Podstawa zwieńczenia przed konserwacją i restauracją. Element z bardzo mocno zniszczonym drewnem. Widać na nim wiele otworów wykonanych przez owady.
    Rys. 8. Aniołek: a) przed konserwacją i restauracją, b) widok z tyłu, c) doklejone skrzydełko wzmocnione sklejką, d) efekt końcowy.

    Komentarze (0)

    dodaj komentarz
    Aby dodać komentarz musisz podać wynik
      Nie ma jeszcze komentarzy...