Normy/Prawo

Specyfika branży obróbki powierzchniowej a wypadkowość

Obróbka powierzchniowa jest dość trudną branżą, jeżeli chodzi o zarządzanie bezpieczeństwem pracy. Wykorzystanie znacznej ilości środków chemicznych o szerokim spektrum zagrożeń fizycznych, zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka czy w końcu środowiska naturalnego, skutkuje wysokim ryzykiem powstania zdarzeń wypadkowych związanych z występowaniem czynników chemicznych w miejscu pracy. Wiele prac związanych ze środkami chemicznymi jest prowadzonych w sposób niezautomatyzowany, z bezpośrednim kontaktem pracownika z czynnikiem chemicznych, częstokroć występującym w większych ilościach i stężeniach stanowiących znaczne zagrożenie. Zakłady z branży obróbki powierzchniowej, poza chemikaliami, szeroko wykorzystują do procesów maszyny i urządzenia do piłowania, toczenia, frezowania czy szlifowania powierzchni. Z uwagi na charakter tych procesów i wykorzystanie tzw. maszyn w ruchu, procesy te stanowią również potencjalne źródło narażenia pracowników. Oczywiście część maszyn i urządzeń jest w chwili obecnej zabezpieczana w sposób praktycznie uniemożliwiający narażenie pracownika, jednak część parku maszynowego starszej generacji, spełniająca tylko minimalne wymagania w zakresie BHP, stanowi pewne zagrożenie, szczególnie w przypadku błędów w obsłudze. Istotnym źródłem wypadków są również procesy prowadzone przy użyciu drobnego sprzętu ręcznego. Kolejnym elementem mającym wpływ na wypadkowość są także procesy transportu wewnętrznego oraz składowania surowców i materiałów. Z uwagi na gabaryty i wagę obrabianych części stanowią one również dość znaczny odsetek zdarzających się w branży wypadków. Specyfika branży wymaga ponadto zatrudniania do prowadzenia procesów obróbczych wykwalifikowanej kadry zawodowej i kadry średniego stopnia. Jednak z uwagi na brak szkolnictwa średniego i zasadniczego takich kierunkach jak chemia czy mechanika, często procesy prowadzone są przez osoby legitymujące się tylko szkoleniem organizowanym przez pracodawcę. Brak doświadczenia i przygotowania zawodowego zwiększa w znaczny sposób wypadkowość w branży.

Wymienia się najczęściej trzy główne przyczyny wypadków: techniczne, organizacyjne i ludzkie. Do przyczyn technicznych należą wady konstrukcyjne, wady materiałowe czy stosowanie materiałów o nieodpowiedniej odporności, np. na czynniki chemiczne, oraz brak lub niewłaściwie dobrane środki ochrony zbiorowej i osobistej. Przyczyny organizacyjne obejmują ogół czynników wynikających z zasad funkcjonowania firmy: nieodpowiednie warunki pracy, nieprawidłowe zabezpieczenie miejsc pracy i pracowników, kierowanie do pracy osób nieprzeszkolonych czy mających przeciwskazania medyczne do wykonywania określonych prac. Częstym zjawiskiem jest również tolerowanie przez organizację (pracodawcę) odstępstw od przyjętych z zakładzie zasad BHP, jak obowiązku stosowania środków ochrony osobistej lub odpowiedniego zabezpieczania miejsca wykonywania prac serwisowych czy utrzymaniowych. Na wyjątkową uwagę zasługuje tutaj sposób zlecania, nadzoru i wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych, które zgodnie z prawem wymagają szczególnych środków ostrożności i podejścia osób kierujących pracami, a jak pokazuje doświadczenie, w części zakładów brak jest świadomości istnienia takich przepisów. Według statystyk przyczyny techniczne i organizacyjne są łącznie powodem około 40 proc. wypadków, a winę za nie ponosi tylko i wyłącznie kierownictwo zakładu czy kierownicy poszczególnych działów firmy. Prawie 60 proc. wszystkich wypadków wynika natomiast z błędów ludzkich (poszkodowanego pracownika lub współpracowników), jak nieprawidłowe zachowanie, w tym lekceważenie zagrożeń i poleceń służbowych, czy samowolne wykonywanie prac niezgodnie z zasadami BHP. W zakres błędów ludzkich wlicza się również nagminne niestosowanie środków ochrony osobistej, mimo że pracownik je posiada i jest przeszkolony o konieczności ich użycia. Bardzo częstym błędem ludzkim jest także samowolne zdejmowanie czy dezaktywowanie osłon i zabezpieczeń na maszynach i urządzeniach, co skutkuje niespełnieniem przez nie minimalnych wymagań i drastycznym obniżeniem bezpieczeństwa pracy. W kolejnych artykułach szczegółowo odniesiemy się do poszczególnych przyczyn wypadków w odniesieniu do różnego rodzaju czynników zagrożenia, jak chemikalia czy prace przy maszynach.