Normy/Prawo

Co to audyt i po co go wykonujemy?

Badania laboratoryjne są istotnym etapem w procesie podejmowania decyzji produkcyjnych, mają one ogromny wpływ na ocenę końcową produktu. 
Czym jest audyt jakości? Proces ten stanowi niezależne badanie, którego celem jest zweryfikowanie, czy aktualne działania mające na celu zapewnienie jakości idą w parze z zaplanowanymi zadaniami i czy możliwa jest ich realizacja. Wyróżniamy dwa rodzaje audytów: wewnętrzny i zewnętrzny.
Pierwszy jest działaniem obiektywnym i niezależnym, sprawdzającym funkcjonowanie wszystkich elementów działalności w jednostce badawczej. Może odnosić się do zastosowanych metod badawczych, raportów z badań czy całego systemu zapewnienia jakości. Tego rodzaju audyt powinien odbywać się z ramienia osoby uprawnionej, odpowiednio wykwalifikowanej i przeszkolonej.  Najczęściej stosuje się podział na trzy poziomy przeprowadzania audytu: poziom I – dyrekcja/zarząd, poziom II – kierownictwo/specjaliści, poziom III – operatorzy. Takie „pozycjonowanie” audytowanych osób pozwoli nam na uniknięcie zadawania nieodpowiednich pytań ocenianym pracownikom. 

Pod względem sposobów przeprowadzenia audytu możemy wyróżnić audyt wewnętrzny pionowy bądź poziomy. Pierwszy odnosi się do analizy konkretnego zlecenia, które jest analizowane rozpoczynając od jego Księgi Jakości, poprzez pracę personelu, a kończąc na sprawozdaniach z danego zamówienia. Audyt poziomy pozwala na zweryfikowanie całościowo konkretnego obszaru działalności.
W przypadku audytu zewnętrznego możemy wyróżnić audyt akredytacyjny bądź zlecony przez klienta. Konieczne jest wtedy przeprowadzenie, poza pierwszym audytem akredytacyjnym, corocznych kontroli. Wymagane są też co 3–4 lata audyty przedłużające otrzymaną akredytację. Mimo wszystko zaletą audytów jest to, iż działają one mobilizująco na personel laboratoryjny, motywują do przestrzegania dyscypliny w obszarze zastosowanego systemu jakości.

Przygotowanie do audytu 

Obecnie obowiązującą normą dotyczącą audytów wewnętrznych oraz zewnętrznych jest PN-EN ISO 19011:2018-08 „Wytyczne dotyczące audytowania systemów zarządzania” w wersji angielskiej. Posiada ona kilka zmian w stosunku do normy z 2012 roku. 
Pierwszym punktem, który należy ustalić z jednostką audytującą, jest cel oraz zakres przeprowadzanego audytu (na podstawie których norm, dyrektyw bądź aktów prawnych odbędzie się kontrola). 
Kolejnym punktem jest termin audytu (należy pamiętać o tym, iż laboratorium, które będzie obiektem badań, nie musi się zgodzić na termin zaproponowany przez jednostkę inspekcyjną i może go negocjować). Następnie ustalany jest skład zespołu dokonującego wizytacji z podziałem na role audytora wiodącego oraz audytora pomocniczego oraz ze strony laboratorium pełnomocnika systemu zarządzania jakością (jeśli nie został on wcześniej wybrany przez najwyższe kierownictwo przedsiębiorstwa). Po ustaleniu powyższych punktów zespół kontrolny powinien przedstawić pytania ogólne minimum dwa tygodnie przed terminem ustalonej wizyty. Dobrą praktyką jest ustalanie terminu audytu około miesiąca przed wizytą z uwagi na to, iż laboratorium może być audytowane też przez inne jednostki. 

Ponadto, aby audyt przebiegał sprawnie należy przygotować w laboratorium dokumenty, takie jak:

• Księgę jakości, czyli dokument, gdzie mamy spisane wszystkie procedury, które są konieczne podczas kontroli
• Listę narzędzi kontrolno-pomiarowych wraz z wzorcowaniem 
• Matryce kwalifikacji personelu wraz ze szkoleniami BHP i teczkami pracowniczymi 
• Plan laboratorium lub wykaz stanowisk pracy
• Kopie pomiarów czynników szkodliwych na stanowiskach pracy
• Kopie badań środowiskowych na stanowiskach pracy
• Instrukcje ppoż.
• Politykę jakości
• Rejestr posiadanych certyfikatów związanych ze systemem zarządzania jakością
• Instrukcje obsługi maszyn oraz urządzeń używanych w laboratorium.