Aktualności i przegląd rynku

Działanie biocydów w farbach płynnych (In-can protection)

W zależności od rodzaju i dozowania (koncentracja i czas działania) biocydy oferują efekty mikrobiostatyczne bądź mikrobiobójcze. Efekt statyczny oznacza, że akcja szkodliwej penetracji mikroorganizmów w farbie jest zatrzymana, lecz nie są one unieszkodliwione i mogą być wykryte jako wciąż żyjące. Efekt statyczny nie gwarantuje pełnej ochrony w okresie średnio- i długoterminowym, gdyż mikroby mogą się ponownie uaktywnić w momencie obniżenia koncentracji biocydu. Może to zaistnieć w momencie zmiany warunków równowagi po otwarciu opakowania i częściowym zużyciu farby. Efekt biobójczy oznacza szybkie unieszkodliwienie mikrobów w samej farbie i gotowość do podobnej akcji w momencie pojawienia się kolejnej ich inwazji. Jest to gwarancją wysokiej skuteczności ochrony farby w długim okresie pod warunkiem odpowiedniej trwałości biocydu. Biocydy dodawane do farb jako ich ochrona w stanie płynnym wypełniają także swe funkcje po aplikacji farby i wyschnięciu powłoki. Koncerny chemiczne produkują setki substancji biobójczych, z których wiele używanych jest jako substancje biologicznie czynne w biocydach formułowanych pod kątem potrzeb przemysłu farb i lakierów. Np. do grupy biocydów o wysokiej skuteczności i wszechstronnym działaniu należą preparaty wyprodukowane na bazie DCOIT (4,5-dichloro-2-n-octyl-4-isothiazoline-3-one).

Celem ochrony mikrobiologicznej suchych powłok malarskich jest wydłużenie żywotności samej powłoki i zachowania jej walorów użytkowych, a tym samym również dobrego stanu podłoża, na które została ona nałożona. Ochronę powłok malarskich suchych przed inwazją mikrobiologiczną możemy umownie podzielić na dwa rodzaje:

• ochronę przed inwazją grzybów pleśniowych, pleśni i alg • ochronę przed inwazją bakterii. Umowność tego podziału polega na tym, że w większości przypadków farby łączą te dwa typy ochrony w jednym wyrobie.

Fot. 1. Farba wodorozcieńczalna (od lewej): Świeża farba w hoboku; Farba zatruta po 14 dniach składowania w temp. otoczenia

Ochrona przed algami i grzybami pleśniowymi

Aczkolwiek algi i grzyby stanowią odrębne grupy mikroorganizmów różniących się wyraźnie skutkami obecności na powłokach malarskich, to warunki wymagane dla kolonizacji powierzchni są zbliżone, zatem omawiamy je jako jedną grupę, gdyż występują one zazwyczaj w symbiozie. Zarodniki alg i grzybów znajdują się wszędzie w naszym otoczeniu. Algi potrzebują wody, CO2 i światła słonecznego do kolonizacji powierzchni powłok malarskich, które dostarczają im pożywienia ze znajdujących się w ich składzie dodatków organicznych. Grzyby potrzebują wody i pożywienia organicznego – nie jest konieczne światło dzienne – dlatego preferowanymi miejscami są ciemne zakamarki, bez ruchu powietrza, lecz spotkamy je również na powierzchniach doświetlonych. Rozwój alg objawia się trudnymi do usunięcia naroślami w kolorach zielonym, czarnym, pomarańczowym. Komórki alg wnikają w pory, zagłębienia i szczeliny znajdujące się na powierzchni farby. Porosty alg gromadzą wodę, co wywołuje skutki wtórne, a generalnie pogarsza estetykę elewacji budynków. W momencie pojawienia się porostów alg na powierzchni pomalowanej, jest ona natychmiast atakowana przez grzyby, które znajdują tam wodę i pożywienie organiczne. O ile algi nie degradują powłoki malarskiej, o tyle dla grzybów jest ona podstawowym źródłem pożywienia w postaci składników organicznych. Jeśli powłoka zachowuje systematycznie wilgotność, a nie jest skutecznie chroniona fungicydami, możemy być pewni, że grozi jej kolonizacja grzybami. Sprzymierzeńcami rozwoju alg i grzybów są: okolice akwenów wodnych, zadrzewienie, wilgotne pomieszczenia wewnętrzne, zalania, awarie instalacji, północne i północno-zachodnie usytuowanie elewacji, zewnętrzna izolacja, zadaszenia, złogi brudu miejskiego i cząstek nawozów rolniczych, generalne ocieplenie klimatu, obniżenie emisji SO2 i SO3 (generalne oczyszczenie atmosfery będzie sprzyjać propagacji alg i grzybów). Najlepszą ochroną przed inwazją tych plag jest utrzymywanie powierzchni w stanie wysokiej suchości możliwymi do zastosowania metodami inżynierskimi oraz stosowanie farb zawierających kombinację algicydów i fungicydów. Przy farbach elewacyjnych ważną cechą jest ich odporność na wypłukiwanie z nich substancji biobójczych, gdyż obniża to odporność na inwazję mikroorganizmów, a także może dodatkowo zanieczyszczać środowisko. Tradycyjnymi substancjami biobójczymi stosowanymi przez przemysł w produkcji farb elewacyjnych jest kombinacja: carbendazim + OIT + diuron. W minionych latach pojawiły się wyroby biobójcze opracowane na bazie DCOIT (C11H17NOSCl2), np. ROCIMA firmy ROHM-HAAS, charakteryzujące się znacznie skuteczniejszym działaniem ochronnym przy mniejszej ich zawartości w farbie, a także zdecydowanie lepszą odpornością na wypłukiwanie z powłoki malarskiej.